Arts en patiënt werken samen in module 'Antidepressiva'

Interventieontwikkelaar Ida van Berkum heeft de module ontwikkeld en vernieuwd samen met Els Dozeman, verpleegkundig specialist en onderzoeker bij GGZ inGeest, Pierre Bet, apotheker bij VUmc, en Anneke van Schaik, psychiater en onderzoeker bij GGZ inGeest. 'Net als voor de vernieuwing zal de module het meest worden ingezet in combinatie met gesprekken met de hulpverlener,' zegt Ida. 'Maar de module kunnen mensen nu via de mobiele app volgen.'

'De module Antidepressiva is nu transdiagnostisch, dus ook geschikt als je geen depressie hebt'

Met het mobiel beschikbaar maken is ook de volledige inhoud van de module onder de loep genomen en vernieuwd. 'De opvallendste vernieuwing in de inhoud is denk ik dat de module transdiagnostisch geworden is, dus niet meer alleen gericht is op mensen met een depressie,' vertelt Ida. 'Want ondanks de naam 'antidepressiva' wordt de medicatie ook voorgeschreven aan mensen met bijvoorbeeld angstklachten of een eetstoornis. Zij kunnen nu ook ondersteund worden in het keuzeproces: wel of niet kiezen voor een antidepressivum.'

Therapietrouw bevorderen

Het belangrijkste doel van de antidepressivamodule is het bevorderen van therapietrouw. Gebrekkige therapietrouw komt namelijk veel voor bij mensen die antidepressiva voorgeschreven krijgen. Ida: 'Het betekent dat mensen niet regelmatig of op de juiste momenten hun medicijnen innemen. Het gevolg is dan dat de medicijnen hun werk niet goed kunnen doen.'

Dat therapietrouw een probleem is vindt Ida niet zo raar: 'het kan 6 weken tot wel 3 maanden duren voor je het effect gaan merken van de medicijnen. Maar als er bijwerkingen zijn, merk je die meestal al eerder. Het blijven innemen van de medicatie kan dus best een uitdaging zijn. Daarom is begeleiding en afstemming daarbij zo belangrijk.'

Eén van de nieuwe illustraties uit de module

Een betrouwbaarder beeld van effecten van antidepressiva

De module 'Antidepressiva' kan precies daarbij helpen. 'Wanneer je ervoor kiest om antidepressiva te gebruiken, helpt de module daarna bij het instellen van de medicijnen,' legt Ida uit. Mensen krijgen een dagboek via de app waarin ze bijhouden hoe het gaat met het innemen van de medicatie, met eventuele bijwerkingen en met hun klachten.

'We krijgen een completer beeld van de klachten en de bijwerkingen.'

'Artsen krijgen zo een veel uitgebreider en betrouwbaarder beeld van het hoe het met iemand gaat,' zegt Anneke van Schaik, psychiater en initiator van de module. 'Als ik dat in de behandelkamer aan iemand vraag, krijg ik een momentopname. Maar als mensen het bijhouden krijgen we een veel completer beeld van de klachten en de bijwerkingen.'

En dat is belangrijk, want op basis van die informatie worden keuzes gemaakt. Ida: 'mensen kunnen zo sneller goed ingesteld worden op de medicatie. Dat kan weken schelen waarin ze zich, bijvoorbeeld, hopeloos depressief voelen. Dat is winst.'

Grotere betrokkenheid en samen beslissen

Uit onderzoek is bekend dat betere communicatie tussen arts en patiënt de therapietrouw bevordert. Ida en Anneke geloven er allebei in dat mensen die de module gebruiken beter bij de behandeling betrokken kunnen worden.

'De patiënt krijgt bijvoorbeeld meer informatie over het stappenplan dat je volgt bij het instellen op medicatie,' vertelt Anneke. 'Hij of zij kan dus meedenken: ik gebruik deze pillen al zes weken maar het gaat nog niet beter. De volgende keer wil ik met mijn arts bespreken of we wel door moeten gaan op deze manier.' Ook dat heeft invloed op het instellen en bijstellen van medicatie. 'Want de dokter heeft de medische kennis, maar beslissingen nemen arts en patiënt samen.'

Illustratie uit de module over het bijhouden van effecten

Ervaringen van anderen met antidepressiva

Anneke is ook blij met de video's in de module. In die video's delen andere mensen hun ervaringen. De video's zijn niet alleen maar positief: het zijn eerlijke verhalen. 'Ervaringen van anderen kan ik, in mijn eentje in mijn spreekkamer, nooit bieden,' aldus Anneke. 'En naar een patiëntenvereniging gaan is voor veel mensen een te grote stap.'

Er zijn ook ervaringsvideo's toegevoegd van iemand met angstklachten, en er is variatie in de ernst van klachten. Ida: 'op deze manier is zijn de video's, en de module, ook geschikt voor mensen met minder heftige klachten. En is de module ook in te zetten buiten de specialistische GGZ.'

'Ervaringen van anderen kan ik in mijn eentje in mijn spreekkamer nooit bieden. Maar video's kunnen dat wel.'

Door de module ziet een consult er dus anders uit dan voorheen. De werking en bijwerkingen van de medicatie zijn al bijgehouden, dus die hoeven niet meer zo uitgebreid te worden uitgevraagd. Ook het geven van informatie kan korter, omdat de module al veel voorlichting geeft. 'De psychiater of hulpverlener heeft dus meer tijd om op gerichte vragen van patiënten in te gaan,' zegt Ida enthousiast.

Weten waar je aan begint

De module bevatte al een animatievideo. Anneke: 'een vrolijk ogend filmpje, niet te technisch, maar het bevat alle informatie en is motiverend.' Tijdens de vernieuwing zijn ook diverse illustraties toegevoegd die de gegeven informatie op een begrijpelijke manier ondersteunt.

Animatie uit de module 'Antidepressiva'

Er zijn ook verbeteringen doorgevoerd voor behandelaren en hulpverleners, vertelt Ida. 'De module bevat veel triggers, geautomatiseerde functies. Zo worden er bijvoorbeeld automatisch dagboeken en anderen onderdelen klaargezet, gebaseerd op de antwoorden die mensen geven. Dat hoeft dus niet meer handmatig door iemand te gebeuren: de techniek neemt het over.'

Ida is tevreden met resultaat. 'Het grootste voordeel van de module is dat mensen veel beter weten waar ze aan beginnen.'

Meer weten

Wil je meer weten over de ontwikkeling van de module, of heb je andere vragen? Stuur ons een bericht.

Bekijk de module