Relatief veel Turkse Nederlanders hebben depressieve klachten of zelfmoordgedachten: zo is 26% van de Turkse vrouwen depressief, tegenover 11% van de autochtone vrouwen. In de Turkse cultuur speelt vooral de angst om te falen ten opzichte van de familie en de gemeenschap een centrale rol bij suïcidaal gedrag.
Tegelijkertijd is de drempel om hulp te zoeken hoog, vanwege gevoelens van schaamte en stigmatisering. VU-promovenda Özlem Eylem onderzoekt hoe een online zelfhulpcursus dat taboe kan aanpakken. De online zelfhulpcursus is ontwikkeld door Minddistrict.
Turkssprekende gemeenschappen behoren tot de kwetsbare groepen voor suïcidaal gedrag, onder meer omdat zij slechts beperkt gebruikmaken van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Het lage aantal GGZ-behandelingen en -opnames suggereert dat er culturele en taalkundige obstakels zijn bij het zoeken naar hulp. Dat is niet zonder risico: zo komt zelfmoord in deze groep vaker voor.
Aandacht voor culturele context
Online zelfhulpcursussen blijken goed te werken. Daarnaast zijn ze toegankelijk, gebruiksvriendelijk en in verschillende talen beschikbaar. Maar hoe pas je ze goed toe voor suïcidepreventie? Dat wil zeggen: zonder te tornen aan de kwaliteit, maar met oog voor culturele barrières. Dat is het onderwerp van VU-onderzoeker Özlem Eylem. Ze werkt samen met hoogleraren Ad Kerkhof, Annemieke van Straten (VU) en Kamaldeep Bhui (Queen Mary University in Londen). Eylem werkt voor de online zelfhulpcursus samen met Minddistrict, dat ehealthplatforms voor gedragsverandering biedt.
‘Kies voor het leven, niet voor het zwijgen’
Eylems onderzoeksproject wordt ondersteund door de Europese Commissie en is gestart als de online zelfhulpcursus met de slogan ‘Kies voor het leven, niet voor het zwijgen’. Niet voor niets: in verschillende Turkse dialecten is ‘Kiyma Canina’, de Turkse naam van de cursus, die ‘Verpletterende Levensenergie’ betekent, een metafoor om over suïcide te praten. Eylem en collega-onderzoekers vonden namelijk dat het gevoel te falen tegenover de familie en de gemeenschap een belangrijke oorzaak is voor suïcide onder Turkse Nederlanders. “Ze schamen zich voor hun ‘falen’, daarom stappen ze niet naar een hulpverlener,” vertelt Eylem. “Het zorgt er ook voor dat ze vrienden en familie niet in vertrouwen nemen.”
De online zelfhulpcursus is dus gericht op het verkleinen van deze drempels. Deelnemers leren te kijken naar gedachten over doodgaan en hoe ze die kunnen beïnvloeden. Ze oefenen met ‘piekertijd’ inlassen voor zelfmoordgedachten en afleiding zoeken, geholpen door herkenbare voorbeelden.
Praten over zelfdoding kan bij de hulp- en preventielijn 0900 0113 van 113 Zelfmoordpreventie; ‘Zelfmoord? Praat erover’.
Meer informatie
Bekijk de website van het onderzoeksproject of lees het interview met Özlem in Het Parool (6-5-2017), via Het Parool.