Patronen herkennen en doorbreken met schematherapie

Voor wie is 'Schematherapie' bedoeld?

Professionals kunnen de module inzetten bij cliënten bij wie er sprake is van hardnekkige patronen: persoonlijkheidsproblematiek of persoonlijkheidsstoornissen. Als er sprake is van comorbide problematiek als een stemmingsstoornis, angststoornis, eetstoornis, middelenproblematiek of relatieproblematiek, moet deze As-I-problematiek behandeld worden voordat de module schematherapie wordt ingezet. De module kan alleen worden ingezet door hulpverleners die als gekwalificeerd en erkend schematherapeut werken of onder supervisie van een erkend schematherapeut staan. De module is opgezet als blended behandeling, waarbij de online sessies worden afgewisseld door individuele schematherapie sessies en/of een groepsbehandeling.

Wat is de inhoud van de module Schematherapie?

De module bestaat uit tien sessies en twee dagboeken. De sessies bevatten psycho-educatie, oefeningen en filmpjes waarin hulpverleners en ervaringsdeskundigen hun kennis en ervaringen delen. De module wordt ingeleid met een animatievideo waarin schematherapie wordt uitgelegd. Ingewikkelde concepten als schema’s, modi en emotionele basisbehoeften worden op een simpele en inspirerende wijze neergezet.

In deze module worden er ook twee experiëntiële behandeltechnieken in beeld gebracht: imaginatie met rescripting en de meerstoelentechniek. Dagmar Gjaltema (vaktherapeut beeldend bij Lentis) doet deze experiëntiële technieken met een acteur voor. Tussendoor wordt er toelichting gegeven op de techniek. De cliënt doet op deze manier kennis op en raakt meer vertrouwd met experiëntiële technieken.

In de module 'Schematherapie' staan voor de cliënt de volgende doelen centraal:

• Bewustwording en herkenning van schema’s/modi die je in de weg zitten.
• Beginnend inzicht in de ontwikkeling van je schema’s/modi en je ervaren tekortkomingen binnen de emotionele basisbehoeften.
• De eigen situatie, klachten, krachten en copingstijlen in kaart brengen.
• Eerste verbanden leggen tussen oorzakelijke factoren (o.a. temperament, opvoeding, traumatische ervaringen, leefregels) en de schema’s/modi en klachten die daaruit voortkomen.
• Beginnende bewustwording en herkenning van de triggers die je schema’s/modi activeren.
• Kennis opdoen over experiëntiële, cognitieve en gedragsmatige technieken en een open houding ontwikkelen ten opzichte van de behandeling.

N.a.v. de eerste ontwikkeling van de module schematherapie hielden we het volgende webinar:

Welke dagboeken horen bij de module?

Bij de module horen twee dagboeken: ‘Schematherapie’ en ‘Schematherapie verdieping’.

Het dagboek Schematherapie wordt na de sessie over triggers (‘Wanneer worden je hardnekkige patronen actief?’) automatisch voor de cliënt geactiveerd. In dit dagboek kan de cliënt bijhouden in welke situaties schema’s en modi actief worden. De cliënt beantwoordt een aantal vragen vergelijkbaar met het 5G-schema en staat er bij stil of zijn of haar gevoel doet denken aan een gebeurtenis uit het verleden. De cliënt noteert welke schema’s en modi op dat moment actief waren. Ook denkt de cliënt na over waar hij of zij in de situatie eigenlijk naar verlangde (emotionele basisbehoeften).

Het dagboek Schematherapie verdieping betreft een verdieping van het eerste dagboek. Het bevat dezelfde inventariserende vragen, maar gaat daarnaast in op het uitdagen van de actieve schema of modus. De cliënt evalueert zijn of haar eigen aandeel en het aandeel van de ander in de situatie. Ook staat de cliënt stil bij wat hij of zij anders had kunnen doen om aan zijn of haar behoefte te voldoen. Dit dagboek wordt automatisch geactiveerd na de cognitievetechniekensessie ‘Lees over oefeningen gericht op je gedachten’.

Hoe gebruik je de module Schematherapie?

De module is opgezet als blended behandeling: de online sessies worden afgewisseld door face-to-facecontacten en/of videocontacten. De hulpverlener kan de behandeling voor de cliënt op maat maken door sessies te herhalen of te verwijderen. Ook kan de volgorde van de sessies worden aangepast. De vastgestelde volgorde is het meest gangbaar, maar als hulpverlener kun je ervoor kiezen sessies naar voren of juist naar het einde van de (online) behandeling te schuiven. Hier is tijdens de ontwikkeling rekening mee gehouden: de sessies kunnen onafhankelijk van elkaar worden ingezet.

Waarop is de module gebaseerd?

De module is gebaseerd op de 'Schema Theory' van Dr. Jeffrey Young en het Schema Therapy Institute. Hij is ontwikkeld door Helga Pruiksma (KP-psycholoog/psychotherapeut, supervisor schematherapie en supervisor gedragstherapie VGCT) en Hanneke Huizing (gedifferentieerd verpleegkundige en sociotherapeut) van Lentis Groningen, Margreet de Peinder (GZ-psycholoog, junior schematherapeut en cognitief gedragstherapeut VGCT i.o.) en Marieke van den Broek (GZ-psycholoog en cognitief gedragstherapeut VGCT i.o.) van GGZ Delfland, Simone Walhout (psychotherapeut, GZ-Psycholoog, supervisor schematherapeut en cognitief gedragstherapeut VGCT) en Sandra Verheijden (GZ-psycholoog en junior schematherapeut) van GGZ Oost Brabant, Marion Kwakman (GZ-psycholoog, psychotherapeut en senior schematherapeut) van GGZ Noord Holland Noord en interventie ontwikkelaars Sarafina Suransky en Emma Ruigt van Minddistrict.

De module is begin 2023 beschikbaar gemaakt in de mobiele app van Minddistrict en heeft een opfrisbeurt gekregen, waarbij er o.m. meer keuzemomenten voor cliënten toegevoegd zijn.

In alle stadia van de ontwikkeling hebben ervaringsdeskundigen meegewerkt. Het ontwikkelproces is gebaseerd op de interventionmappingmethode. De inhoud van de module komt voort uit zowel relevante literatuur als de kennis en ervaring van hulpverleners en cliënten op het gebied van schematherapie.

Wil je meer weten over het ontwikkelproces van deze module? Neem dan contact op met de persoon die binnen jouw organisatie verantwoordelijk is voor ehealth.

In het kort

• Module te volgen in de mobiele app
• Bevat 2 dagboeken en een link naar schema- en modivragenlijsten.
• De casusconceptualisatie op de hompagina vult automatisch met antwoorden uit de module
• Sessies die niet van toepassing zijn kunnen worden overgeslagen.
• Onderdelen ‘Schematherapie: casusconceptualisatie maken’ en ‘Schematherapie: meer lezen over behandeling’ zijn los in te zetten (en door de cliënt te kiezen)

Deze module kwalificeert niet als medisch hulpmiddel onder de Wet op Medische Hulpmiddelen